Przestrzenie i miejsca ujawniania się konfliktów między prawem do bycia zapomnianym a prawem do prawdy przy wsparciu Labex Les passés dans le présent, Sorbonne Paris Cité, Fundacji Jean Jaurès, École Nationale des Chartes oraz International Society for Research in Cultural and Natural Heritage Law – zobacz więcej – tutaj.
Prezentacja
Centralnym tematem konferencji jest refleksja nad relacją między archiwami a zarządzaniem pamięcią zbiorową i sposobami jej przekazywania w okresie postdyktatury. Ramy prawne dotyczące przechowywania i udostępniania archiwów służą kilku celom. W preambule do statutu Międzynarodowej Rady Archiwów czytamy, że „Archiwa stanowią pamięć narodów i społeczeństw; są podstawą ich tożsamości i kluczowym elementem społeczeństwa informacyjnego. Dokumentując działania i decyzje, zapewniają zarówno ciągłość organizacji, jak i uzasadnienie ich praw, a także praw jednostek i państw.
Gwarantując obywatelom dostęp do informacji administracyjnych oraz prawo narodów do poznania swojej historii, archiwa mają zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania demokracji, odpowiedzialności publicznej i dobrych rządów.
Jako instrumenty dowodowe, archiwa dają jednostkom możliwość dochodzenia swoich praw, ale także posiadania informacji o działaniach i decyzjach sfery publicznej. Jako pamięć administracji, są one również zarządzane i gromadzone dla celów wiedzy i badań historycznych. Łączą one użytkownika, czyli ogół obywateli, państwo w różnych jego formach i administrację, archiwistów i środowisko naukowe, w szczególności historyków.
Jak możemy uporządkować te wielorakie zastosowania i cele archiwów dyktatur?
Chodzi o rozumienie archiwów jako przestrzeni, w której wyrażają się i rozgrywają wielorakie napięcia, zwłaszcza w przypadku archiwów wrażliwych. Napięcie między prawem do bycia zapomnianym a przekazywaniem wspomnień oraz sposób, w jaki państwa stożka południowego rozstrzygają tę kwestię w prawie i w administracji archiwów, będą oczywiście stanowić sedno tematów tej konferencji. Rola archiwisty musi zostać zakwestionowana z tego punktu widzenia, w decyzji o komunikowaniu lub nie komunikowaniu, dwóch postawach w napięciu funkcji archiwalnej. Archiwa, jako ślady działalności publicznej, są także potężnym objawieniem tych konfliktów, które rodziły się w okresach terroru.
Zasilają one również proces sądowy w różnych jego trybach, na przykład poprzez komisje prawdy i pojednania. Jako instrumenty dowodzenia i uzasadniania praw są przestrzenią, w której jednostki, historycy i juryści poszukują prawdy – historycznej, prawnej czy pamiątkowej. Czasami są one zbieżne, ale nie zawsze się zgadzają.
Refleksja ta zostanie podjęta na podstawie kilku źródeł archiwalnych, z których każde odnosi się do innych realiów dyktatury. To właśnie te różne źródła chcielibyśmy poddać pod wątpliwość, skupiając się na archiwach Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Część archiwaliów dotyczących tego okresu będzie dostępna w czasie konferencji.